hm. Paweł (Wolfgang) Krawczyk

opracowanie: hm Marian Uherek

Dość niespotykane imię Wolfgang otrzymał od ojca, który z zamiłowania był muzykiem i wielbicielem talentu Mozarta. W młodości używał wyłącznie swojego pierwszego imienia, jednak przeżycia wojenne, a w szczególności śmierć ojca z ręki okupanta sprawiły, że po roku 1945
posługiwał się już tylko imieniem Paweł. Zaraz po urodzeniu, jeszcze w 1914 roku przeprowadził się z całą rodziną do Nikiszowca, a następnie
w roku 1922 do Mikołowa gdzie mieszkał całe swoje życie. Paweł ( w tym czasie jeszcze Wolfgang) Krawczyk wstąpił do harcerstwa 05.07.1923 roku, do I Drużyny Harcerskiej im. Józefa Poniatowskiego działającej w jego rodzinnym mieście. W roku 1928 ukończył kurs drużynowych w Górkach Wielkich i zdobył stopień ćwika jako najmłodszy harcerz na terenie chorągwi. Jesienią tegoż 1928 roku przeniósł się do Seminarium
Nauczycielskiego w Pszczynie gdzie wstąpił do działającej przy Seminarium III Drużyny Harcerskiej im. Karola Miarki.

Rok 1929 był dla niego niezwykle ważny. W lecie wziął udział w „Boy Scouts World Jamboree”, zlocie skautów w Anglii, gdzie po raz pierwszy
zetknął się z harcerstwem wodnym. Od tego czasu ta odmiana harcerstwa stała się pasją jego życia. Po powrocie ze zlotu, przekształcił prowadzony przez siebie zastęp „Sepów” w zastęp „Wilków morskich”, z którym rozpoczął regularne szkolenie wodne. Na bazie tego zastępu już
w 1931 roku sformował pierwszą na Śląsku drużynę wodną (5 Drużyna Wodna im. Maurycego Beniowskiego w Pszczynie).

W 1933 roku po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego w Pszczynie i pomyślnie zdanej maturze, przez rok był nauczycielem w Szkole Podstawowej w Ligocie (obecnie dzielnica Rybnika) po czym podjął dwuletnie studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie, które ukończył w 1936 roku. W tym samym roku zdobył również swój pierwszy instruktorski stopień – stopień podharcmistrza. Zaraz po ukończeniu studiów, odbył roczną, obowiązkową służbę wojskową jako podchorąży w elitarnej 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Cieszynie w 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. W 1937r roku powrócił
do pracy pedagogicznej w Pszczyńskim Państwowym Gimnazjum i Liceum jako nauczyciel WF. Powrócił również do działalności w ZHP i został Kierownikiem Wydziału Wychowania Fizycznego przy Śląskiej Komendzie Chorągwi ZHP w Katowicach.

Wszystkie plany życiowe zmienił jednak rok 1939. Phm Paweł Krawczyk jako podchorąży Wojska Polskiego, wraz ze swoim macierzystym 4 Pułkiem Strzelców Podhalańskich wziął udział w kampanii wrześniowej. W czasie walk dostał się do niewoli, jednak dość szczęśliwie dzięki
staraniom przyjaciół, został z niej zwolniony już październiku 1939 roku. Natychmiast nawiązał kontakt z innymi instruktorami Komendy Chorągwi w celu podjęcia pracy konspiracyjnej. Przez cały okres okupacji był członkiem ZWZ – AK. Mimo intensywnych poszukiwań Gestapo, które
w dniu 23. 11.1942 r. wysłało za nim list gończy, do końca wojny nie zaprzestał pracy konspiracyjnej. Po zakończeniu działań wojennych Paweł Krawczyk wrócił do Mikołowa oraz do pracy pedagogicznej, a od15 lutego prowadził już normalne lekcje. Niestety sytuacja polityczna nie była wtedy dobra dla patriotycznie nastawionych przedwojennych instruktorów ZHP oraz żołnierzy AK. W dniu 5 maja 1945 roku, dwóch przedstawicieli Urzędu Bezpieczeństwa zatrzymało nauczyciela Pawła Krawczyka celem przesłuchania. Zatrzymanie skończyło się krótkim aresztowaniem, ale od tego czasu był on pod baczną obserwacją władz komunistycznych i otrzymał zakaz pracy w szkole. Na szczęście był on dla władz komunistycznych nauczycielem stosunkowo „bezpiecznego przedmiotu” i szykany wobec niego nie były zbyt długotrwałe. W 1947 roku, dzięki pomocy przyjaciół, powrócił do zawodu i ponownie rozpoczął pracę w swoim rodzinnym Mikołowie jako nauczyciel WF i trener koszykówki. W roku 1949 ukończył również studia magisterskie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Praca magisterska dotyczyła oczywiście wychowania wodnego i nosiła tytuł „Harce Wodne”.

W tym okresie phm Paweł Krawczyk wystąpił również z harcerstwa, które przestało być samodzielną organizacją i całkowicie odeszło od swoich przedwojennych ideałów. Jednak gdy w 1956 roku zmieniła się sytuacja polityczna i harcerstwo zaczęło się odradzać, czynnie włączył się w odbudowę środowiska Drużyn Wodnych na Śląsku.

W latach 1957-1959 pełnił funkcję Pilota Chorągwi, a jednocześnie w 1957 roku założył Drużynę Wodną im. Józefa Skrzeka w Mikołowie. Kiedy
w 1963 roku został nauczycielem w Technikum Budowlanym w Tychach założył w tym mieście Drużynę Wodną im. Roberta Oszka, z którą związany był do końca życia. Dzięki jego pomysłowości i aktywności, nad nowo wybudowanym Jeziorem Goczałkowickim, zorganizowany został dla drużyn wodnych ośrodek szkoleniowy z prawdziwego zdarzenia. W 1957 roku Komenda Chorągwi przejęła w miejscowości Wisła Wielka dawne zabudowania folwarczne i utworzyła w tym miejscu Harcerski Ośrodek Wodny. Przy wyposażeniu ośrodka w specjalistyczny sprzęt szkoleniowy, nieocenionej pomocy udzielił mu wówczas Witold Bublewski – przyjaciel z lat pracy w Głównej Kwaterze ZHP. Dzięki jego pomocy pojawiły się w Wiśle Wielkiej łodzie wiosłowo-żaglowe, sprzęt
do nauki locji i nawigacji, oraz podręczniki. Ośrodek rozpoczął działalność już w 1958 roku i funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W tym samym 1958 roku Paweł Krawczyk otrzymał stopień harcmistrza rozkazem Komendanta Chorągwi z dnia 18.06.1958 roku.

Hm Paweł Krawczyk od roku 1960 mimo rezygnacji z pełnienia funkcji Pilota Chorągwi, cały czas czynnie uczestniczył w pracach Zespołu Pilota
oraz w życiu Harcerskich Drużyn Wodnych. Był nie tylko znakomitym organizatorem i realizatorem zadań harcerskich, ale był przede wszystkim twórcą programów, autorem wielu sprawności
i publikacji. Jego słynne powiedzenie o Śląsku „bogatym w węgiel a ubogim w wodę” zaowocowało napisaniem programu AMAR (Akcja Małych Akwenów i Rzek) który jest do dzisiaj podstawowym dokumentem programowym dla harcerzy wodnych w tym regionie. Obecnie w program Amar wpisane są: zasady funkcjonowania Drużyny Wodnej, organizacja turystyki (Amar Wędrówka), sposoby szkolenia (Amar Kadra), działanie stanicy, sprzęt, a nawet piosenka.

Doceniając jego wkład w tworzenie programu pracy Drużyn Wodnych, został powołany w skład Rady Wychowania Wodnego i Morskiego przy
Głównej Kwaterze ZHP. Został również Członkiem Zespołu Redakcyjnego periodycznego wydawnictwa „Biblioteka Instruktora Drużyn Wodnych
ZHP”. Zeszyt 6-ty tej publikacji wydany w 1973 roku pod tytułem „Jak zorganizować pływanie w drużynie, na obozie, kolonii lub stanicy NAL”
jest jego autorstwa. Nazwę AMAR nosił również nazwę jeden z jachtów harcerskich.

Z początkiem lat siedemdziesiątych hm Paweł Krawczyk objął funkcję Głównego Instruktora Zespołu Pilota Chorągwi. Do jego obowiązków należało przygotowywanie założeń metodycznych dla Drużyn Wodnych oraz zatwierdzanie programów obozów, rejsów i szkoleń. Z jego wiedzy
korzystali teraz nie tylko wodniacy z Chorągwi Katowickiej, ale również harcerze z całej Polski. Przygotowywane przez niego materiały i dokumenty były wykorzystywane przez Centrum Wychowania Morskiego i Wodnego Głównej Kwatery ZHP.

W tym okresie rozwinął się także bardzo mocno Harcerski Ośrodek Wodny w Wiśle Wielkiej. Organizowane w nim były letnie i zimowe obozy
szkoleniowe a także biwaki, spotkania i narady Zespołu Pilota. Władze Polskiego Związku Żeglarskiego doceniając poziom pracy ośrodka nadały
mu status „Ośrodka centralnego PZŻ”. Również w tym miejscu dh Krawczyk przeżył jeden z najmilszych dla niego dni. W dniu 07.08.1977 roku odbyła się w ośrodku w Wiśle Wielkiej uroczystość 50-lecia jego pracy instruktorskiej. Na obchody przybyły delegacje prawie wszystkich Śląskich drużyn wodnych, a także przedstawiciele władz harcerskich i wychowankowie z różnych części kraju.

Funkcję Głównego Instruktora dh Paweł Krawczyk pełnił aż do śmierci służąc swoim doświadczeniem wszystkim którzy go o to poprosili.
Zmarł 21 listopada 1982 roku w Mikołowie, gdzie został pochowany na miejscowym cmentarzu. Podczas mszy żałobnej na trumnie leżała czapka instruktorska, a ostatnią drogę przebył na ramionach swoich wychowanków.

Odznaczenia:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi z mieczami
• Krzyż Armii Krajowej (przemycony z Londynu)
• Krzyż Partyzancki
• Medal Zwycięstwa i Wolności
• Medal Edukacji Narodowej
• Krzyż Zasługi ZHP
• Złoty Krzyż Zasługi ZHP z Mieczami
• Złota odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
• Honorowy Obywatel Miasta Mikołowa.

Bibliografia:

• Górecki J.: Mikołowianie znani i nieznani. Katowice 2014.
• Harcerstwo na ziemi rybnickiej w latach 1945–1990. [Oprac. i red. E. Soroczan, Z. Soroczan]. Rybnik 2010.
• Heska-Kwaśniewicz K.: Legenda śląskich wodniaków. „Gość Niedzielny” 1994, nr 15.
• Leksykon harcerstwa. Pod red. O. Fietkiewicza. Warszawa 1988.
• Lipok-Bierwiaczonek M.: Paweł Krawczyk. Wspomnienie 1914–1982 „Gazeta Wyborcza” z 24 XI 2006.
• Słownik biograficzny Ziemi Pszczyńskiej. [Red. A. Lysko]. Pszczyna 1994.
• Sworzeń M., Dudek A.: Mikołowski słownik biograficzny. Mikołów 2006.
• Wróblowie L. i E.: Wspomnienie o hm PL Pawle Krawczyku. „Harcerstwo” 1983, nr 6.
• Z dziejów rybnickiego harcerstwa. Red. E. Soroczan, Z. Soroczan. Katowice 2013.
• Uherek M.: Paweł Krawczyk legenda śląskich wodniaków. Mikołów 2016.